گزارش کرسی آزاد اندیشی “تحصیلات عالیه بانوان فرصت یا چالش “؟ در تاریخ 8/4/1401 در مدرسه علمیه حضرت آمنه (س) فریدونکنار
این نشست با حضور خانم براریان ( داور ؛ دانشجو دکتری علوم وحدیث ) وخانم فضلیان ( منتقد بحث ؛طلبه سطح 4 تفسیر ) وخانم حبیبیان (ارائه دهنده بحث ؛معاون پژوهش سطح 3 تفسیر ) واساتید وطلاب برگزار شد.
حبیبیان گفت : جهان امروز مسابقه علمی در طرح افکار وتئوری پردازی است وعامل برتری کشور ها در توسعه علمی است به فرموده امام علی (علیه السلام ) می فرماید : آدمی به گفتارش سنجیده وبه رفتارش ارزیابی می شود پس چیزی بگو که ارزش سخنت را بالا وقیمت رفتارت را ارتقا ء ببخشد . جهاد تبیین که اخیرا مقام معظم رهبری بیان نمودند در این کرسی های آزاد اندیشی هم می تواند محقق شود . جهاد هر تلاشی نیستبلکه آن تلاشی که مقابل هدف دشمن است که باید عرصه جهاد را تشخیص داد یک روز میدان نظانمی است مثل دفاع مقدس ویک روز عرصه علم وخدمات اجتماعی است واز همه مهمتر عرصه روشنگری است که اگر روشنگری بود همه عرصه ها وقت وجای خود مردان اش را پیدا می کند .
امروز انبوهی از رسانه ها تخصصی کار می کنند تا افکار را از نظام جمهوری بر گردانند وایمان وباورها تضعیف نمایند . در مقابل این جبهه ،جبهه جهاد است حالا ما کجای این جبهه هستیم .
منظور از تحصیلات ممارست ذهن در فعالیت فکر وپویایی اندیشه است ورشد همه جانبه شخصیت به احراز در تحصیلات عالیه است وزنان تحصیل کرده دانش وآگاهیی های عصر جدید است چون آگاهی ها نسبی است واعم از دیپلم وکارشناسی وارشد ودکتری حوزوی ویا دانشگاهی است .
وی گفت : شمار دانشمندان زن در مقایسه با مردان کم است این احتمال که اسلام محدودیتی برای زنان قایل شده است و یا آموزش زنان شیوه رایج در تاریخ اسلام بوده است ؟ با بررسی در آیات وروایات تعبیر قرآن در یا ایهاالناس ویا ایها الذین آمنواعمو را شامل می شود وحدیث پیامبر (ص) طلب العلم فریضه علی کل مسلم مذکر آمده در واقع عام وبه زن ومرد تعلق دارد در زمان پیامبراکرم صل الله زنان علم آموزی داشتند وتعدا زنان محدثه وعالمه زیاد بود زنان پیامبر فاضله بودند در خانه خود وقتی را برای آموزش زنان در مسایل دینی اختصاص می دانند ودختر وهمسران پیامبر مرجع در مسایل دینی وفقهی بودند وخانه های آنان مدرسه ای بود که طالبان علم وحدیث اجتماع می کردند . بزرگان صحابه بسیاری از مسایل را از زنان پیامبر می پرسیدند. حتی زنان در علم حدیث به درجه استادی رسیده بودند . ومشهورترین زنان صحابه ام سلمه وام اسلم،نسیبه واسماءبیت عمیس ام سنان بودند که هم راوی وهم شاعر وادیب وزبانزد شده بودند . از همسران ودختران خاندان اهل بیت عبارتند از : ام کلثوم ،زینب کبری ،فاطمه بنت علی وفاطمه معصومه (س) وعلیه دختر امام سجاد (ع) ومشهورترین زنانی که تحصیلات عالیه داشتند سیده نفیسشه وزنانی در رشته های دیگر فعالیت داشتند کارهای انسانی در بیشتر جنگ ها را زنان به عهده داشتند ودرمان زخمی ها را با اجازه پیامبر (ع) انجام وظیفه می کردند .
در پایان گفت : زن مسلمان دهه میانه ، خصوصی درس می خواند وپدر ها در خانه به دخترتم خود درس می دادند گر چه زنان اجازه شرکت در کلاس های عمومی وخصوصی را داشتند .با توجه به شرایط خاص زنان ومسولیت ها ی آنان در خانواده فرصت آموختن برای آنان بسیار کم بود زن نا چاربود باحجاب باشد وسفر های دور ودراز مقدور نبود وسفرهایی به شهر مقدس بود وعلاوه براین حضور محارم ضرورت داشت و.. فرصت درس وبحث ومطالعه را از آنها می گرفت برای همین تعداد دانشمندان زن در مقایسه با مردها کم بوده است .
در عین حال امروزه از برکت انقلاب ونظام اسلامی بستر مناسبی برای آموزش زنان چه در زمینه علوم اسلامی وعلوم دیگر فراهم آمده است وتعداد محصلان وتحصیل کردگان زنان افزایش بسیاری یافته است .
فضلیان گفت :در سه حیطه بررسی می کنیم
تحصیلات عالیه و ازدواج
اگر فردی دانشجوی پزشکی در اصفهان است و خودش اهل مازندران به نظر شما تا ترم چند می تواند ازواج کند ؟
آیا همسرش یا مردی راضی میشود شرایطش رو و زندگی خودش رو به اصفهان ببرد ؟
آیا قوانین در دانشگاه های ما فکری به حال این ماجرا کردند ؟
ماحصل این کار می شودخروج از رشته پزشکی یا تأخیر در ازدواج
پس تحصیلات عالیه مانع ازدواج شد
فرزندآوری
خانمی که در سن ۱۸ سالگی ازدواج کند ۲۰-۲۲ فرزند بیاورد
۱- فرزندش را برای ادامه تحصیل کجا بگذارد و به کلاس برود؟
۲-آیا مهد کودک فضای مناسب برای رشد مخصوصا در سنین اولیه هست؟
۳-بعد از ۳سال مهدی وجود دارد که مناسب فضای مذهبی کودکان باشد
وقتی سخن از مذهب و مذهبی می کنیم یعنی الف:رعایت شئونات و خواهر دین ب:رعایت اخلاق نیکو ج:رعایت ادب و احترام و شخصیت دهی به کودک می شود
خانه داری و مهمانداری
سوال خانمی که ۲۴ ساعته برای رسیدگی به اموراتش وقت میگذارد با یک خانمی که نیمه وقت؛ وقت میگذارد در میزان خانه داری کدام یک از این دو دست برتردارند؟ زنان درحال تحصیل در میزان مهمانداری مقایسه می شوندبا اطرافیان غیر محصل
و در نتیجه تحصیلات عالیه و ادامه تحصیل برای بانوان در سه مورد ۱-ازدواج ۲-فرزندآوری۳- مهمان داری و خانه داری جای بحث و سوال دارد
براریان گفت : تحصیلات عالیه بانوان هم می تواند چالش برانگیز باشد و هم فرصت زا. اگر روش ها و راهکارهای فرصت زایی را به درستی شناسایی کنیم و به کار بندیم بسیاری از چالش ها به فرصت تبدیل خواهند شد و در همین راستا می توانیم به قابلیت ها و توانمندی های خود پی ببریم.
انسان در زندگی، همواره با چالش های گوناگونی روبروست؛ از این رو برای شخصی با فقدان تحصیلات هم ضمانتی برای زندگیِ بدون چالش وجود ندارد. بدیهی است اگر آدمی، اندیشه و توان خود را در مسیر اشتغالات مثبت از جمله کسب علم به کار نگیرد، خواه ناخواه این نیرو، صرف امور باطل خواهد شد. زنان نیز با وجود وظایف همسری و مادری از این قاعده مستثنا نیستند؛ چه بسا بانوی خانه داری که به دلیل جهل و بی نظمی در ادارة امور منزل با آسیب ها و مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کند در حالی که یک بانوی تحصیل کرده با وجود علم به مسایل تربیتی می تواند تدبیر مناسبی در زندگی از خود نشان دهد.
شایان ذکر است تحصیلات همسو با نقش های جنسیتی و ویژگی های تکوینی بانوان در کنار کاربست روشمندِ راهکارهای مختلف، در جهت ایجاد فرصت های فردی و اجتماعی راهگشا خواهد بود.
در روایات اسلامی، کسب علم بر هر مرد و زن مسلمان، واجب شمرده شده است. در حالی که زنان، گاهی تحصیل علم را در تعارض با نقش همسری و مادری خویش می بینند اما در واقع تعارضی وجود ندارد؛ توضیح این که در قدم اول باید نگاه و نیت را الهی کرد. مقام معظم رهبری می فرمایند: «درس بخوانید لالله، فی الله و بالله» اگر به خاطر خدا درس بخوانیم، بسیاری از سختی ها آسان خواهد شد و خیلی از چالش ها به فرصت تبدیل می گردد. در گام دوم، می توان متناسب با شرایط و موقعیت خانواده، مدت زمان و شیوة تحصیل را هماهنگ کرد؛ به عنوان مثال، بعد از زایمان، مرخصی گرفت یا اگر شرایط تحصیل حضوری فراهم نیست به صورت غیر حضوری تحصیل کرد. در گام سوم نیز می توان با استفاده از روش های مدیریت صحیح در امر تحصیل، شوهرداری، تربیت فرزند و خانه داری، فرصت های مطلوب ایجاد کرد؛ بهره گیری از شیوه مناسب مطالعه، استفاده از تمام لحظات عمر، پیاده سازی آموزه های دینی در متن زندگی و… نمونه هایی از روش مدیریت شایسته اند.